Dünya Sağlık Örgütü 2022 verilerine göre Türkiye Avrupa’da obezitede ilk sırada yer almaktadır. 2022 Avrupa Obezite Raporuna göre Türkiyede yetişkinlerin yaklaşık yüzde 59u aşırı kilo veya obezite sorunu ile karşı karşıyadır.

Obezite, Dünya Sağlık Örgütü tarafından “vücutta sağlığı bozacak ölçüde anormal veya aşırı yağ birikmesi” olarak tanımlanmaktadır. Vücut ağırlığının, boy uzunluğunun metre karesine bölünmesi ile hesaplanan “Beden Kütle İndeksi’nin 30’un üzerinde olması ise obezite olarak değerlendirilmektedir. Fazla kilolu veya obez olmak hipertansiyon, hiperlipidemi, kalp-damar hastalıkları, inme, tip 2 diyabet, bazı kanser türleri, kas-eklem hastalıkları ve solunum sistemi hastalıkları gibi pek çok hastalık için riski arttırır.

Obeziteden korunma ve obezite ile mücadelede en önemli iki unsur; sağlıklı beslenmek ve fiziksel aktivitenin artırılmasıdır. Obezite de dahil, beslenme ile ilişkili kronik hastalıkların gelişimini önlemek için sağlıklı beslenme alışkanlıklarının oluşması büyük önem taşımaktadır. Obeziteden korunmak için temel öneriler ;

•  Küçük yaşlardan itibaren vücut ağırlığı, kan basıncı, kan şekeri düzeyi, kan yağları ve kemik sağlığını olumlu yönde etkileyecek sağlıklı beslenme alışkanlığı kazanılmalıdır.  
• Sağlıklı bir vücut ağırlığının korunması sürdürülebilir olmalı, sık kilo alıp vermekten kaçınılmalıdır.
• Yemeklerde, tereyağı, margarin, kuyruk veya iç yağı gibi doymuş yağlar yerine bitkisel sıvı yağlar (zeytinyağı, ayçiçek yağı vb.) tercih edilmelidir.
• Şeker alımı azaltılmalı, tüketilen basit şeker miktarı günlük alınan toplam enerjinin %10’unu geçmemelidir.
• Sebze, meyve, tam tahıl, kurubaklagil ve yağlı tohum tüketimiyle posa alımı artırılmalıdır. Sebze ve meyveler mevsiminde tüketilmeli ve günde en az 400 gram sebze ve meyve tüketilmelidir.
• Aşırı protein tüketiminden kaçınılmalıdır.
• Haftada en az iki kez (300-500 gram) balık tüketmeye özen gösterilmelidir. Her gün 2-3 su bardağı süt veya yoğurt tüketilmelidir.
• Hazır paketli ürün tüketimi sınırlandırılmalıdır.
• Uygun pişirme yöntemleri kullanılarak yemeklere eklenen yağ miktarı azaltılmalıdır. Besinleri kızartmak yerine haşlama, buharda, ızgarada, fırında veya mikrodalga fırında pişirme yöntemleri tercih edilmelidir.
• Tuz, tuzlanmış ve tuz içeriği yüksek besinlerin (turşu, salamura besinler, zeytin vb.) tüketimi azaltılmalı, yemeğin tadına bakmadan tuz ilavesi yapılmamalıdır.
• Sıvı tüketimi artırılmalı; günde en az 2,5-3 litre su tüketilmelidir.
• Fiziksel aktivite artırılmalı, yemekten 2-3 saat sonra egzersiz yapma alışkanlığı kazanılmalıdır.

Başarılı obezite tedavisi için hızlı ve hatalı kilo verme yöntemlerinden uzak durulmalıdır. Obezite tedavisinin başarılı bir şekilde yürütülmesi için; “diyet, egzersiz ve davranış değişikliğini” içeren tedavi programı; hekim, diyetisyen, fizyoterapist ihtiyaç halinde psikiyatrist ve psikolog gibi meslek gruplarından oluşan bir ekip tarafından uygulanmalıdır.

        DİYETİSYEN GÖZDE AYDIN